Zgodnie z art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U z 2023r. poz. 208 z późn. zm.) rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczaniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeżeli spełnia następujące warunki:

• złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności. Oświadczenie można złożyć na wniosku o wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej (CEIDG-1). Złożenie wniosku w tej formie do organu ewidencyjnego traktowane jest jak dotrzymanie terminu złożenia oświadczenia w KRUS. Niezachowanie terminu na złożenie oświadczenia jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy jej prowadzeniu.
• jednocześnie nadal prowadzi działalności rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego,
  lub dziale specjalnym;
• nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
• nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym;
• kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza określonej kwoty granicznej (kwota graniczna za rok 2023 r. wynosi 4 088,00 zł).

Roczna kwota graniczna podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem i jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”,  w drodze obwieszczenia ministra właściwego do spraw rozwoju wsi.

Rolnik lub domownik zobowiązany jest w terminie do 31 maja każdego roku po rozliczeniu roku podatkowego złożyć przedmiotowe zaświadczenia.

Jeżeli kwota tego podatku przekroczy „roczna kwotę graniczną”, a także jeżeli nie zostanie zachowany termin złożenia zaświadczenia lub oświadczenia, ubezpieczenie rolnika lub domownika ustanie z dniem, do którego rolnik lub domownik zobowiązany był złożyć zaświadczenie/oświadczenie/ w jednostce Kasy chyba że ten rolnik lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem tego terminu.

Termin na złożenie zaświadczenia albo oświadczenia może zostać przywrócony na wniosek zainteresowanego, jeśli udowodni on że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.

W przypadku zaprzestania prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy osoba ubezpieczona powinna zgłosić powyższy fakt w ciągu 14 dni od zaprzestanie prowadzenia działalności.

Rolnik lub domownik prowadzący dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązany do opłacania miesięcznej składki podstawowej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w podwójnym wysokości.

Opracowanie: Katarzyna Bunkiewicz – Kierownik Wydziału Ubezpieczeń OR KRUS w Opolu